Endüstriyel tesislerde kullanılan kaldırma ve iletme ekipmanları, ağır yüklerin taşınması ve kaldırılması sırasında güvenliği sağlamak amacıyla tasarlanmış makinalardır. Bu ekipmanların güvenli kullanımı, iş kazalarının önlenmesinde kritik rol oynar. Bu ekipmanlar, düzenli olarak periyodik kontrol gerektiren iş ekipmanları arasında yer alır. Güvenliğin sağlanamaması; iş kazaları, ekipman hasarı ve işletme kayıplarına neden olabilir.
Kaldırma ve İletme Ekipmanları Nelerdir?
Mekanik periyodik kontrol kapsamında değerlendirilen ekipmanlardan bazıları şunlardır:
- Transpalet: Paletli yükleri kısa mesafede taşır.
- İstif Makinesi: Yükleri daha yüksek seviyelere istiflemek için kullanılır.
- Forklift: Daha ağır yükleri kaldırır ve taşır.
- Caraskal: Manuel veya elektrikli olarak yük kaldıran vinç sistemidir.
- Vinç: Endüstriyel alanlarda ağır yükleri yatayda taşır.
- Halat ve Sapanlar: Yük tutma ve kaldırma ekipmanlarıdır.
Neden Periyodik Kontrol Yaptırmalısınız?
- Ekipman arızalarının erken teşhisi sağlanır.
- Yasal yükümlülükler yerine getirilir.
- SGK ve Çalışma Bakanlığı denetimlerinde sorun yaşanmaz.
- İş süreçleri daha güvenli hale gelir ve olası kazaların önüne geçilmiş olur.
Periyodik Kontrol Periyotları
Yönetmelik gereği kaldırma iletme ekipmanlarının periyodik kontrol süreleri aşağıdaki gibidir:
- Transpalet: 1 yıl
- Forklift: 1 yıl
- İstif Makinesi: 1 yıl
- Caraskal: 1 yıl
- Halat, zincir & sapanlar: 6 ay
Bu süreler azami olup, çalışma sıklığına göre daha kısa sürelerde kontrol önerilir. Aşınma ve deformasyon gibi durumlar ekipmanın güvenli kullanımı açısından tehlikelidir.
İlgili Standartlar
Periyodik kontrol sırasında ekipmanların değerlendirilmesinde çeşitli ulusal ve uluslararası standartlar dikkate alınır:
- TS EN 1494: Araç kaldırma ekipmanları
- TS EN 13155: Hareketli yük kaldırma ekipmanları
- TS EN 818: Zincir sapanlar ve donanımları
- TS ISO 3691: İstif makineleri için güvenlik şartları
- TS EN 1757: Depolama kaldırma araçları güvenlik gereklilikleri
TÜRKAK Akreditasyonu
TÜRKAK, muayene kuruluşlarının akreditasyonunu sağlayarak güvenilirliği garanti eder. Kontrol raporlarının geçerli olabilmesi için TS EN ISO/IEC 17020 kapsamında akredite kuruluşlardan alınması önerilir.
Uygulanan Testler
Periyodik kontroller sırasında aşağıdaki test ve incelemeler gerçekleştirilir:
- Görsel Muayene
- Statik Yük Testi
- Dinamik Yük Testi
- Aşınma Analizi
- Korozyon ve Çatlak Kontrolü
- Bağlantı ve Emniyet Elemanı Kontrolleri
Kaldırma iletme ekipmanlarında kontroller Yapısal bütünlüğün doğrulanması için yük testi değerine ilişkin Bakanlık tarafından yayımlanmış iş ekipmanına özgü periyodik kontrol dokümanı olmadığı durumlarda periyodik kontrolü yapmaya yetkili kişi ilgili standartları ve iş ekipmanının çalışma prensibini (karşı ağırlıklı denge prensibi ve/veya kaldırma kapasitesinin yük kolundaki konuma göre değişmesi ve benzeri) değerlendirerek kaldırma kapasitesine göre test yükünü belirler. Genel bir kural olarak statik test katsayısı elle işletilen kaldırma iletme ekipmanları ve kaldırma aksesuarları için 1,5, diğer kaldırma iletme ekipmanları ve kaldırma aksesuarları için 1,25, dinamik test kat sayısı ise 1,1’dir.
Bu testler ekipmanın yük taşıma kapasitesini doğrular. Deformasyon tespiti, olası kazaların önlenmesine yardımcı olur.
İşveren Sorumlulukları
İşverenlerin sorumlulukları şunlardır:
- Periyodik kontrol periyotlarını takip etmek
- Operatörlere yetkili eğitim sağlamak (MYK)
- Raporları kayıt altında tutmak
- Uygunsuzluk durumlarında müdahale etmek
Aksi durumda idari yaptırımlar uygulanabilmektedir.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yayımlanan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”, kaldırma iletme ekipmanlarının periyodik kontrol zorunluluğunu düzenler. İşveren, ekipmanların güvenli kullanımı ve çalışma koşullarından hukuken sorumludur.
Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrollere tabi tutulması; çalışan sağlığının korunması, üretim verimliliğinin artırılması ve yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından zorunludur. Safer Teknik olarak, TÜRKAK akreditasyonumuz ve uzman mühendis kadromuzla kaldırma ve iletme ekipmanları periyodik kontrol hizmetlerimizi sizlere sunmaktan memnuniyet duyarız.
