İç basıncı 0,5 barın üzerinde olan basınçlı ekipman basınçlı kap olarak tanımlanır. Üretim süreçlerinde genellikle doğrudan veya dolaylı olarak kullanılan ve günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız basınçlı kaplara örnekler şunlardır;
Olası bir kazada oluşabilecek maddi ve manevi zararların en aza indirilmesi ve çalışanların güvenliğinin sağlanması amacıyla 6331 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde bu tür ekipmanların periyodik kontrollerinin yapılması zorunludur. Ekipmanların kontrol periyotları yapılacak risk değerlendirmesine göre belirlenecek olup, standart ve yönetmeliklerde aksi belirtilmedikçe bu süre 1 yıldan fazla olamaz.
İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ’ne göre
İşverenlerin Yükümlülükleri
Genel yükümlülükler
MADDE 5 – (1) İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alır.
“Madde 6.b) İşveren, iş ekipmanının kullanımı süresince, gerekli bakımını ve periyodik kontrollerini yaptırarak gerekli önlemleri alır.”
Basınçlı kaplarda hidrostatik test temel prensip olarak önemlidir. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece, işletme basıncının 1,5 katı basınçta ve bir yılı geçmeyen sürelerle yapılır. Ancak iş ekipmanlarının özellikleri ve işletmeden kaynaklanan zorunlu koşullar nedeniyle hidrostatik test yapma imkanı bulunmayan basınçlı kaplarda hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri uygulanabilir. Bu durumda düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu hususun gerekçesi ile birlikte belirtilmesi gerekmektedir.
Hidrostatik testin amacı, basınçlı kabı işletme basıncının 1,5 katı kadar zorlamak (Çalışma basıncı: Tankın çalışabileceği maksimum basınç, tank imalatçısı tarafından belirtilir) ve basınçta olumsuz bir durum olması durumunda, basınç altında çalışmasını sağlamaktır. Hidrostatik test su ile yapılır. Su ile yapılan testte tank yarılıp patlasa bile basınçla suyun hacmi değişmeyeceğinden en büyük hasar etrafın bir miktar ıslanması olacaktır. Aynı durum hava veya nitrojen gibi sıkıştırılabilir bir akışkan için de yaşansaydı, ortaya çıkabilecek maddi ve manevi zarar bununla kıyaslanamazdı.
Yine ilgili yönetmeliğe göre;
2.1.1. Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri Tablo-1’e göre yapılır. Standartlarda aksi belirtilmedikçe her periyodik kontrolde muayene gerçekleştirilir ve testler ise aşağıdaki koşullara göre uygulanır:
a) Azami yılda bir kere olmak üzere; işletme basıncı belirlenen iş ekipmanları için işletme basıncı değeriyle, işletme basıncı belirlenmemiş iş ekipmanlarında ise azami basınç değeriyle her periyodik kontrolde hidrostatik test gerçekleştirilir.
b) Azami üç yılda bir kere veya her önemli bakım ve onarım faaliyetinden sonra; iş ekipmanının üretim standardında belirtilen hidrostatik test basıncı değeriyle, üretim standardında bu değer yoksa azami basınç değerinin 1,5 katı değeriyle hidrostatik test gerçekleştirilir.
2.1.1.1. İşletme basıncı belirlenen basınçlı ekipmanlarda emniyet valfi ve benzeri güvenlik donanımları belirlenen işletme basıncı değerine, işletme basıncı belirlenmeyen ekipmanlarda ise ekipmanın etiketinde yer alan azami basınç değerine uygun olur.
2.1.2. Hidrostatik test, su ile yapılabileceği gibi ürünün standardında belirtilen veya üreticisi tarafından kullanım kılavuzunda uygun görülen sıvılarla da yapılabilir.
Yukarıda listelenen maddeler hidrostatik testin genel adımlarıdır. Yapılması gerekenler ekipmandan ekipmana farklılık gösterebilir.
İşletme Basıncı: Azami basınç değerinden daha düşük olmak kaydıyla işletme tarafından ekipmanın kullanıldığı maksimum basınç değerini,
Azami Basınç: Basınçlı kap ve tesisatın üreticisinin belirlediği ve ekipmanın etiketinde yer verdiği en yüksek çalışma basınç değerini ifade eder.
Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğindeki Tablo-1’e göre yapılır. Standartlarda aksi belirtilmedikçe her periyodik kontrolde muayene gerçekleştirilir ve testler ise aşağıdaki koşullara göre uygulanır:
A) Azami Yılda Bir Kere Olmak Üzere; işletme basıncı belirlenen iş ekipmanları için işletme basıncı değeriyle, işletme basıncı belirlenmemiş iş ekipmanlarında ise azami basınç değeriyle her periyodik kontrolde hidrostatik test gerçekleştirilir.
B) Azami Üç Yılda Bir Kere Veya Her Önemli Bakım Ve Onarım Faaliyetinden Sonra; iş ekipmanının üretim standardında belirtilen hidrostatik test basıncı değeriyle, üretim standardında bu değer yoksa azami basınç değerinin 1,5 katı değeriyle hidrostatik test gerçekleştirilir.
Periyodik kontrol sırasında sadece tank değil, tanka bağlı olarak çalışan vana, tesisat, manometre, seviye göstergeleri, emniyet cihazları vb. Donanım kontrol edilir, bu elemanların doğru değerlerde olması ve sorunsuz çalışması gerekir.
Tankın hidrostatik testi ve kontrolleri yapıldıktan sonra periyodik kontrol işlemi tamamlanır ve ekipmanların durumunu belirten rapor hazırlanmalıdır.
WhatsApp iletişim hattımıza hoş geldiniz.
